پوست شما یک مانع طبیعی در برابر عفونت است .حتی با رعایت تمام اقدامات و پروتکل های بهداشتی برای جلوگیری از عفونت ، هر نوع جراحی ای که باعث ایجاد شکاف در پوست شود می تواند منجر به عفونت شود ؛ از آنجایی که این عفونت در همان قسمتی که جراحی شده است به وجود می آید ، پزشکان به آن عفونت محل جراحی می گویند (SSI) . اگر در آینده عمل جراحی ای در پیش دارید باید بدانید که احتمال اینکه به SSI دچار شوید بین ۱% تا ۳% است .

انواع عفونت محل جراحی

به طور معمول عفونت محل جراحی در طی ۳۰ روز اول بعد از جراحی به وجود می آید . CDC (مرکز کنترل و پیشگیری بیماری) ۳ نوع از عفونت های محل جراحی را به شکل زیر تعریف می کند :

۱ – عفونت محل جراحی از نوع برش سطحی :

این عفونت تنها در منطقه ای از پوست که برش جراحی انجام شده است اتفاق می افتد . همانطور که گفته شد این SSI تنها لایه ای از پوست را درگیر می کند که بخیه خورده باشد و این عفونت بسیار سطحی است .

باکتری های موجود در پوست شما ، دستان جراح و سایر محیط بیمارستان می تواند در طی مدتی که برای جراحی در بیمارستان به سر می برید زخم شما را آلوده کند . درست در زمانی که سیستم ایمنی بدن شما بر روی بهبود و ریکاوری شما بعد از عمل جراحی متمرکز است ، میکروب ها در محل زخم شروع به تکثیر می کنند .

این نوع عفونت محل جراحی می تواند دردناک باشد اما خبر خوش این است که به راحتی به درمان با آنتی بیوتیک جواب می دهد . گاهی اوقات نیاز است تا پزشک زخم را باز کرده و عفونت را تخلیه کند .

۲ – عفونت محل جراحی از نوع برش عمیق :

این عفونت در ناحیه ی زیر برش ، یعنی در عضلات و بافت های اطراف ماهیچه ایجاد می شود . این نوع عفونت قسمت های عمیق تری از لایه های پوست شما را تحت تاثیر قرار می دهد .

این SSI می تواند ناشی از دستگاهی باشد که به صورت ایمپلنت در پوست شما گذاشته شده است . عفونت های عمیق نیاز به درمان توسط آنتی بیوتیک ها دارند . پزشک شما ممکن است برای تخلیه ی عفونت و رها شدن از مایعات آلوده به عفونت ، زخم را کاملا باز کند .

۳ – عفونت محل جراحی از نوع اُرگان ها :

امکان به وجود آمدن این نوع از عفونت در هر ناحیه ای از بدن ، که شامل پوست ، ماهیچه ها و بافت های اطراف محل برش جراحی می شود ، می تواند دیده شود  . تمامی اُرگان های بدن و فاصله ی میان اُرگان ها نیز می تواند هدف این نوع از SSI باشد .

این نوع عفونت می توانند پس از یک عفونت سطحی درمان نشده یا در نتیجه وارد شدن باکتری در اعماق بدن شما طی یک روش جراحی ایجاد شود. این عفونت نیاز به آنتی بیوتیک ، تخلیه و گاهی جراحی دوم برای ترمیم عضو یا رفع عفونت دارند.

علائم و نشانه های عفونت محل جراحی

هر نوعی از SSI ممکن است باعث قرمزی ، کند شدن بهبودی  ، تب ، درد ، حساس شدن به لمس ، گرمی و یا ورم شود . در ادامه علائم و نشانه های دیگری از انواع خاص SSI آورده شده است :

• عفونتی که ناشی از برش سطحی باشد ممکن است باعث تولید چرک در محل زخم شود . نمونه برداری از چرک و فرستادن نمونه به آزمایشگاه می تواند نوع میکروب هایی که باعث به وجود آمدن چرک شده اند را مشخص کند .
• SSI ای که اُرگان ها را مورد هدف قرار دهد می تواند باعث تخلیه ی چرکی که در ارگان ها و یا در فضای بین اندام ها تشکیل شده است ، شود .
  به مجموعه ای از چرک ها آبسه می گویند و در واقع آبسه مجموعه ای بسته از چرک و بافت های در حال تجزیه است که توسط التهابات احاطه شده است. ممکن است آبسه زمانی تشخیص داده شود که پزشک زخم را مجددا باز کرده و یا ایکس رِی (X-Ray) بیمار به طور دقیقی مورد بررسی قرار بگیرد .

دلایل و خطرات عفونت محل جراحی

عفونت های محل جراحی ناشی از میکروب ها است ؛ از متداول ترین این میکروب ها می شود به باکتری استافیلوکوک ، استرپتوکوک و سودوموناس اشاره کرد . میکروب ها از روش های مختلفی محل جراحی را آلوده می کنند ، برخی از این روش ها شامل : وسایل جراحی آلوده ، لمس مراقبان بیمار ، میکروب های موجود در هوا و یا میکروب هایی که از پیش روی بدن بیمار وجود داشته اند ، است .

میزان خطری که بیمار مبتلا به SSI را تهدید می کند به نوع زخم جراحی وابسته است ؛ زخم های جراحی را می شود به شیوه زیر طبقه بندی کرد :

• زخم های تمیز . زخمی که ملتهب و آلوده نبوده و دخالتی در جراحی یک اندام داخلی ندارد .
• زخم های آلوده-تمیز . این دسته از زخم ها در هنگام جراحی هیچ نشانه ای از عفونت از خود نشان نداده اما جراحی یک اندام داخلی را تحت تاثیر قرار می دهد .
• زخم های آلوده . شامل اندام داخلی ای که در هنگام جراحی محتوایات آن به داخل زخم ریخته می شود .
• زخم های کثیف . این ها زخم هایی هستند که در زمان جراحی عفونت آن ها شناخته شده و آشکار است .

در ادامه سایر فاکتور های خطر SSIs را مشاهده می کنید :

• داشتن جراحی ای که بیشتر از ۲ ساعت به طول بینجامد
• داشتن شرایط و مشکلات پزشکی دیگر
• داشتن سن بالا
• داشتن اضافه وزن
• سیگار کشیدن
• داشتن سرطان
• داشتن سیستم ایمنی ضعیف
• مبتلا بودن به دیابت
• داشتن جراحی اضطراری
• داشتن جراحی شکمی

کمک به جلوگیری از عفونت زخم جراحی

در صورت داشتن عمل جراحی ، از پزشک خود بپرسید که چگونه می توانید ریسک ابتلا به عفونت محل جراحی را کاهش دهید . بسیار حائز اهمیت است که قبل از جراحی سیگار کشیدن را کنار گذاشته و در مورد سابقه ی پزشکی خود با تیم جراحی صحبت کنید ؛ به خصوص اگر مبتلا به دیابت و یا سایر بیماری های مزمن هستید . همچنین از شیو کردن (اصلاح کردن) پوستی که جراح قصد انجام عمل را در آن ناحیه دارد خودداری کنید .

مهم نیست خانواده و دوستانتان به چه اندازه نسبت به زخم شما کنجکاو باشند ، زخم شما به هیچ وجه نباید مورد لمس قرار بگیرد . به دقت دستور العملی که پزشک برای مراقبت از زخم پس از جراحی به شما می دهد را اجرا کنید . در صورتی که شاهد افزایش تب ، چرک ، قرمزی ، حرارت ، درد ، قرمزی و یا سایر علائم عفونت در اطراف زخم جراحی خود شدید ، سریعا با پزشک تماس بگیرید .

مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری ها به طور منظم توصیه های به روز شده ای را جهت جلوگیری از SSI برای پزشکان و بیمارستان ها ارسال می کند. خود شما نیز می توانید در کنار موارد گفته شده ، قبل و بعد از جراحی اقداماتی انجام دهید تا احتمال ایجاد عفونت کمتر شود .

قبل از جراحی :

• قبل از مراجعه به بیمارستان بدن خود را با یک شوینده ی ضد عفونی کننده (به تجویز پزشک) بشوید .
• شیو و اصلاح نکنید ؛ اصلاح کردن می تواند پوست را تحریک کرده و باعث ایجاد عفونت در زیر پوست شود .
• قبل از جراحی سیگار را ترک کنید ، زیرا افراد سیگاری بیشتر از سایر افراد به عفونت مبتلا می شوند . ترک کردن سیگار می تواند بسیار سخت باشد اما ممکن است . با پزشک خود صحبت کنید ، او می تواند برنامه ای را در اختیار شما بگذارد که فرایند ترک کردن را آسان تر کرده و مناسب شرایط جسمی و روحی شما باشد .

بعد از جراحی :

• حداقل ۴۸ ساعت پانسمان استریلی که جراج بر روی زخمتان قرار داده است را حفظ کنید .
• در صورت تجویز پزشک ، آنتی بیوتیک های پیشگیرانه مصرف کنید .
• مطمئن باشید که مراحل مراقبت از زخمتان را به خوبی یاد گرفته اید ؛ اگر نیاز به توضیح بیشتری دارید سوالات خود را از پزشک یا پرستار خود بپرسید .
• همیشه قبل از تماس با زخم ، دستان خود را با آب و صابون بشویید و از هرکسی که در مراقبت از زخم به شما کمک می کند بخواهید که همین کار را انجام دهد.
• در بیمارستان حواستان به اقدامات مراقبتی از خودتان باشد ؛ به زمانی که پانسمانتان باید تعویض شود دقت داشته باشید ، از استرلیزه و تمیز بودن اتاقتان اطمینان حاصل کنید و بدانید که پرستاری که از شما مراقبت می کند باید پیش از انجام هر کاری دستان خود را شسته و دستکش دستش کند .

درمان عفونت محل جراحی

بیشتر SSI ها به وسیله ی آنتی بیوتیک ها درمان می شوند ؛ گاهی اوقات نیز درمان اضافه ای در کنار مصرف آنتی بیوتیک برای بهبود عفونت محل جراحی لازم است . در طی بهبودی ، اطمینان حاصل کنید که دوستان و افراد خانواده پیش و پس از وارد شدن به اتاق شما دست های خود را شسته باشند . همچنین از تمیز بودن دست پرستار ها ، پزشکان و سایر تیم مراقبتی نیز مطمئن باشید .

در نهایت

مبتلا شدن به عفونت محل جراحی ، غیر معمول نیست ؛ اما پزشکان و بیمارستان ها تمام مدت در تلاشتند تا نرخ SSI ها را کاهش دهند . در واقع میزان SSI ای که ناشی از ۱۰ عمل اصلی بود ، بین سال ۲۰۱۵ تا ۲۰۱۶ به مقدار ۶% کاهش یافته است .

آگاهی داشتن از خطر ابتلا به SSI پیش از جراحی ، می تواند بهترین روش برای پیشگیری از عفونت باشد . پزشک شما باید به طور مرتب محل جراحی شما را برای علائم و نشانه های عفونت معاینه و بررسی کند .

در صورتی که فکر می کنید به SSI مبتلا شده اید ، بلافاصله با پزشک خود تماس بگیرید . عوارض اصلی تمامی SSI ها ناشی از درمان دیر هنگام آن ها است .

شما عزیزان می توانید جهت دریافت مشاوره زخم و رزرو نوبت از شنبه تا پنجشنبه، ۹ صبح الی ۷ شب با شماره تلفن ۰۹۱۲۸۳۹۴۹۲۲ تماس حاصل فرمایید.

کلینیک زخم پلاس: تهران، جنت آباد، خیابان شهید کبیری طامه (شاهین شمالی)، تقاطع خیابان بهار و امام حسین (ع)، بیمارستان فوق تخصصی عرفان نیایش، طبقه MZ، کلینیک تخصصی زخم و استومی