افراد زیادی با دردهای شکمی به پزشک مراجعه می کنند و پزشک پس از بررسی های مختلف مشکل آن ها را وجود زخم اثنی عشر تشخیص می دهد. با توجه به رواج این مشکل در بین مردم، این سوال وجود دارد که علت بروز این مشکل در داخل سیستم گوارشی چیست. این مشکل چگونه تشخیص داده می شود یا به بیان دیگر چه علائمی دارد؟

اغلب افرادی که پزشک چنین مشکلی را برای آن ها تشخیص می دهد، دچار استرس می شوند و می خواهند بدانند که برای رهایی از این مشکل و دردهای ناشی از آن باید چه راهکارهایی را انجام دهند؟ خوشبختانه این نوع از زخم گوارشی قابل درمان است و درد ناشی از آن نیز بهبود پیدا خواهدکرد. مطالعه ادامه این نوشته به پرسش ها و نگرانی های شما از این بابت پاسخ خواهدداد.

زخم اثنی عشر چیست و چگونه باید با آن مقابله کرد؟

پیش از آگاهی نسبت به این نوع زخم باید بدانید که اثنی عشر یا دوازدهه چیست و چه وظیفه ای در بدن دارد. اثنی عشر اولین بخش از روده کوچک است. این بخش از سیستم گوارشی همان قسمتی است که غذا پس از خروج از معده بلافاصله وارد آن می شود. زخم های گوارشی امکان دارد که در معده، مری و در اثنی عشر ایجاد شوند ولی به طورکلی به آن ها زخم معده گفته می شود.

اگر دچار این مشکل شده اید، باید بدانید که زخم معده یک مشکل بهداشتی بسیار رایج است و اگر به موقع تشخیص داده شود، قابل درمان خواهد بود.

علت بروز

معده اسیدی بسیار قوی تولید می کند که میکروب های موجود در غذاها و سیستم گوارشی را کاملا از بین ببرد. سلول های معده و دوازدهه برای محافظت از خود در برابر این اسید، مانعی روی مخاط خود قرار می دهند. اگر این مانع دچار آسیب شود، زخم ایجاد خواهد شد.

علت اصلی بروز این آسیب، عفونتی است که باکتری هایی به نام هلیکوباکتر پیلوری یا H.pylori ایجاد می کند. این باکتری تنها موجودی است که در اسید معده قادر به از بین بردن آن نیست اما همه علت های ایجاد زخم اثنی عشر همین باکتری نیست. بیشتر از نیمی از جمعیت جهان به این مشکل مبتلا هستند. علت بروز و رشد چنین باکتری هنوز مشخص نیست اما قطعا رعایت نکردن بهداشت فردی و استفاده از آب یا غذای آلوده یکی از اصلی ترین دلایل احتمالی خواهد بود.

این باکتری مواد شیمیایی را تولید می کند که قادر به خنثی کردن اسید معده است و تمایل زیادی به حمله به جداره معده دارد. درنتیجه، با اسید معده از بین نمی رود و موجب تخریب معده و ایجاد زخم می شود.

برخی از داروها نیز در درازمدت سبب ایجاد زخم های گوارشی می شوند. به خصوص اگر داروهای ضدالتهابی همانند ایبوپروفن یا آسپرین باشند. درباره سایر داروها یا شرایط درمانی مختلف، به ندرت بروز زخم معده دیده می شود.

اگر سیگاری هستید،نوشیدنی های الکلی می نوشید یا استرس زیادی را هر روز تحمل می کنید نیز احتمال بروز زخم اثنی عشر در شما وجود دارد. با این حال اهمیت این موارد به نسبت عفونت با هلیکوباکترپیلوری بسیار کمتر است.

علائم

نشانه های زیادی هستند که امکان دارد به زخم معده مرتبط باشد. درد یکی از اصلی ترین علائم وجود زخم است. این درد امکان دارد که گذرا باشد یا با خوردن غذا یا مصرف داروی ضداسید تسکین پیدا کند. بروز سوءهاضمه نیز یکی از علائم است. به این معنی که پس از خوردن غذا به سرعت احساس سیری و سنگینی می کنید و حالت نفخ شما را آزار می دهد. در برخی از موارد حتی درد قفسه سینه نیز به معده مرتبط خواهدبود.

بروز سوءهاضمه باعث می شود که افراد حالت تهوع و استفراغ داشته باشند یا اینکه وزن زیادی را از دست بدهند. در شرایط وخیم تر، دردهای شدیدی در معده احساس می شود که از بین نمی رود و استفراغ خونی یا مدفوع سیاه رنگ به نظر می رسد. اگر هر یک از این موارد را در خود مشاهده کردید، باید به سرعت با پزشک معالج خود در این رابطه صحبت کنید.

تشخیص

برای تشخیص زخم اثنی عشر پزشک با شما صحبت می کند و معاینات لازم را انجام می دهد. احتمال درخواست برخی آزمایشات نیز وجود دارد. آندوسکوپی یکی از متداول ترین روش های تشخیصی است. در طی این آندوسکوپی متخصص یک لوله نازک و انعطاف پذیر را که در انتهای آن دوربین قرار دارد، به داخل معده و اثنی عشر می فرستد و از این طریق داخل معده را بررسی می کند.

راه های دیگری همچون نمونه مدفوع، آزمایش تنفس و آزمایش خون نیز برای تشخیص وجود باکتری خطرناک معده وجود دارد. در طی آندوسکوپی پزشک، نمونه ای از بافت (بیوپسی) را برای آزمایش H. pylori برمی دارد.

در حقیقت آندوسکوپی به دو روش انجام می شود. روشی که توضیح داد شد، آندوسکوپی فوقانی نام دارد. همه افراد جهت تشخیص به این نوع از آندوسکوپی نیازی ندارند. با این حال این آندوسکوپی فوقانی برای اشخاص در معرض خطر سرطان معده مناسب است. این احتمال برای افراد بالای ۴۵ سال با مشکلاتی همانند کم خونی، کاهش  وزن، خونریزی دستگاه گوارش و مشکل در خوردن وجود دارد.

اگر خطر ابتلا به سرطان معده کم باشد، امکان دارد که پزشک آزمایش GI فوقانی را به شما توصیه کند. برای این کار بیمار مایعات غلیظی به نام باریم را می نوشد. سپس یک تکنسین با استفاده از اشعه ایکس از معده، مری و روده کوچک شما عکس می گیرد. در این صورت امکان مشاهده و درمان زخم احتمالی برای پزشک فراهم می شود. باتوجه به اینکه هلیکوباکتر پیلوری عامل اصلی ایجاد زخم است، پزشک جهت آزمایش این عفونت نیز بررسی هایی برای معده شما انجام می دهد.

درمان

اگر  Hpylori عامل ایجاد زخم اثنی عشر باشد، درمان معمول سه گانه برای رفع آن تجویز می شود. در این حالت دو آنتی بیوتیک برای از بین بردن باکتری ها و دارویی جهت کاهش میزان اسید معده استفاده می شود. آنتی بیوتیک ها به مدت دو هفته برای مهار عفونت ها باید مصرف شوند. برخی عوارض جزئی همانند اسهال یا ناراحتی معده در اثر آنتی بیوتیک ها امکان دارد که تجربه شود. درصورتی که این عوارض ناراحتی قابل توجهی برای شما ایجاد می کند و با گذشت زمان بهتر نمی شود، باید با پزشک خود در این رابطه صحبت کنید.

این امکان نیز وجود دارد که به عفونت باکتری مبتلا نباشید. در این صورت اگر از داروهای ضدالتهابی استفاده کرده اید، باید مصرف آن ها را قطع کنید و شروع به مصرف دارو هایی کنید که برای کاهش تولید اسید معده مناسب است. البته در کنار این داروها باید از مصرف الکل و کشیدن سیگار نیز خودداری کنید. دوره درمان احتمالا تا هشت هفته ادامه دارد.

مسدودکننده های اسید معده همانند فاموتیدین علاوه بر اسید معده، درد را نیز کاهش می دهد. چنین داروهایی به همراه نسخه یا بدون نسخه در دوزهای پایین‌تر در دسترس هستند.

سخن پایانی

علت دردهای شدید شکمی و مشکلات مختلفی در غذاخوردن و سوءهاضمه در بسیاری از مواقع با مراجعه به پزشک زخم اثنی عشر تشخیص داده می شوند. اثنی عشر یا دوازدهه بخشی از سیستم گوارشی است که غذا بلافاصله بعد از خروج از معده وارد آن می شود. ایجاد زخم در این ناحیه، در معده و مری به طور کلی تحت عنوان زخم معده شناخته می شود.

اصلی ترین عامل بروز زخم در سیستم گوارشی باکتری به نام هلیکوباکتر پیلوری است که برای درمان آن باید به مدت دو هفته از آنتی بیوتیک استفاده شود. در برخی از موارد نیز محافظ سلول های معده در برابر اسید از بین می رود و این اسید به سلول های جداره معده و اثنی عشر آسیب می زند. مصرف مشروبات الکلی و کشیدن سیگار و رژیم غذایی غلط و استرس نیز در برخی از موارد علت بروز زخم های گوارشی هستند.

برای تشخیص زخم در بیماران مشکوک به سرطان معده که بالای ۴۵ سال هستند از آندوسکوپی فوقانی استفاده می شود اما شاید این روش تشخیصی برای همه افراد لازم نباشد.

Source: www.healthline.com, www.healthdirect.gov.au

شما عزیزان می توانید جهت دریافت مشاوره زخم و رزرو نوبت از شنبه تا پنجشنبه، ۹ صبح الی ۷ شب با شماره تلفن ۰۹۱۲۸۳۹۴۹۲۲ تماس حاصل فرمایید.

کلینیک زخم پلاس: تهران، جنت آباد، خیابان شهید کبیری طامه (شاهین شمالی)، تقاطع خیابان بهار و امام حسین (ع)، بیمارستان فوق تخصصی عرفان نیایش، طبقه MZ، کلینیک تخصصی زخم و استومی