انواع دبریدمان
دبریدمان زخم اغلب به دو دسته طبقه بندی می شود:
- انتخابی
- غیر انتخابی
نوع دیگر دسته بندی دبریدمان : با استفاده از ابزار یا بدون ابزار می باشد.
روش دبریدمان انتخابی فقط بافت نکروز را از بستر زخم برمی دارد و به بافت سالم آسیبی نمی زند دبریدمان انتخابی شامل: اتولایتیک، آنزیمایتیک، ماگوت تراپی و دبریدمان شارپ محافظه کارانه. روش دبریدمان غیرانتخابی مانند دبریدمان جراحی، دبریدمان مکانیکی خیس به خشک، شستشو با فشار بالا و دبریدمان اولتراسوند می باشد.
در دبریدمان جراحی هم بافت زنده و هم بافت غیرزنده را از بستر زخم جدا می کنیم. اگر زخم دبرید شده خونریزی کند از انتهای پلاکت های آزاد شده فاکتور رشد آزاد می شود و ترمیم زخم را تحریک می کند. دبریدمان با ابزار شامل: دبریدمان جراحی و دبریدمان شارپ محافظه کارانه می باشد. دبریدمان غیر ابزاری شامل دبرید اتولایتیک، آنزیمایتیک، شیمیایی، ماگوت تراپی، هیدروتراپی و اولتراسوند می باشد. هر کدام از روش های دبریدمان یک مکانیسم خاص دارد و اندیکاسیون و کنتراندیکاسیون های ویژه ای دارند.
روش های بدون ابزار در دبریدمان زخم
دبریدمان اتولایتیک
دبریدمان اتولایتیک در واقع شامل برداشتن بافت نکروز توسط سلول های سفید خود بدن و با استفاده از آنزیم های بدن است که در طی فاز التهابی نرمال به بستر زخم مهاجرت می کنند. آنزیم های بدن شامل پروتئولایتیک و فیبرینولایتیک و کلاژنایتیک است. که روی سلول های مرده اثر می کند. در حالی که به سلول های سالم آسیبی وارد نمی کند. دبریدمان اتولایتیک به طور طبیعی وقتی انجام می شود که زخم دارای رطوبت باشد همینطور خونرسانی به زخم کافی باشد ضمنا عملکرد لکوسیت ها کافی باشد. زیرا اتولایتیک دبریدمان بر سلول های خونی تکیه دارد که نیاز است خون رسانی به آن منطقه کافی باشد تا سلول های سفید خون به طور مناسب وارد عمل شوند. این روش یک روش دبرید ایمن و آرام محسوب می شود و بیشتر در بافت اسلاف کاربرد دارد. این روش برای زخم های غیر عفونی مناسب است.
نمونه ی پانسمان هایی که به عنوان پانسمان روی زخمی که در حال دبرید اتولایتیک است قرار می دهیم شامل پانسمان فیلم شفاف، پانسمان پلی آکریلین، پانسمان های درمانی عسل، هیدروژل ها ( ورقه ای یا ژل سیال ) و سایر مواد موضعی که رطوبت زخم را حفظ می کند. یکی دیگر از مزایای روش اتولایتیک بدون درد بودن آن است و بیمار در آن احساس راحتی می کند. هنگام استفاده از این روش پوست اطراف زخم را به وسیله یک محافظ یا بریر برای جلوگیری از خیس خوردگی بپوشانید. آموزش به بیمار و خانواده او بسیار مهم است. باید آموزش داد که افزایش میزان درناژ در مراحل اولیه نشانه ی دبرید بافت های اسلاف است. اما افزایش چشمگیر در میزان درناژ می تواند نشانه ی ایجاد عفونت در زخم باشد و زخم باید در هر نوبت تعویض پانسمان مورد ارزیابی قرار گیرد. زمان لازم برای دبرید اتولایتیک بستگی به سایز زخم و میزان بافت نکروزه دارد.
دبریدمان آنزیمایتیک
یکی دیگر از روش های دبریدمان روش آنزیمایتیک است که با استفاده از آنزیم های پروتئولیتیک نظیر پاپائین، اوره و کلاژناز و تریپسین بافت نکروزه را برمی دارد. در حال حاضر تنها عنصر دبریدمان آنزیمایتیک موجود کلاژناز است که از باکتری کلستریدیوم تهیه شده است.
کلاژناز، کلاژن های طبیعی بافت نکروزه را حذف می کند و یک روش ایمن برای زخم های عفونی است. به خصوص بیمارانی که آنتی بیوتیک درمانی هم می شوند. کلاژناز را می توان با پانسمان ها آنتی باکتریال و آنتی بیوتیک های موضعی استفاده کرد. مطالعات سازگاری بین کلاژناز و آنتی بیوتیک های موضعی نظیر پلی مکسین بی باکتریسین و موپیروسین و پانسمان های انتی باکتریال را نشان داده اند.
پرستار زخم باید بداند که کلاژناز با ترکیبات نمک و محصولات نقره دار سازگار نیست. ممکن است چندین روز تا هفته ها برای انجام دبریدمان آنزیمایتیک زمان لازم باشد. مطالعات بسیاری نشان داده اند که کلاژناز برای دبرید زخم های عروق محیطی اثر بخش هستند و همچنان سرعت کلاژناز از دبرید اتولایتیک سریع تر است.
همچنین استفاده از تمیز کننده های زخم می تواند آنزیم های کلاژناز را از کار بیاندازد. کلاژناز روی بافت اسلاف تاثیر بهتری دارد. این محصول در بستر زخمی که PH آن بین ۶ تا ۸ باشد موثرتر خواهد بود و در PH بالای ۹.۵ اسکار می افتد. هیچ روشی برای اندازه گیری PH زخم وجود ندارد. اگر از کلاژناز در بافت اسکار استفاده می شود پرستار زخم باید روی بافت اسکار روزنه ای ایجاد کند تا به کلاژناز اجازه دهد خود را به بستر زخم برساند.
ماگوت تراپی
ماگوت تراپی روشی از دبریدمان است که در آن از لارو استریل مگس لوسیلیا سریکاتا در زخمی که بافت نکروزه دارد استفاده می کنیم. لارو آنزیم هایی ترشح می کند که بدون آسیب به بافت زنده، بافت نکروز را از بین می برد و اغلب برای زخم های عفونی استفاده می شود. همچنین در زخم هایی که مناسب برای دبرید جراحی نیستند استفاده می شود. از ماگوت تراپی اغلب به نام های چون ام دی تی ( درمان دبریدی با ماگوت ) یا ال دی تی ( درمان دبریدی با لارو ) یا دبریدمان جراحی با موجود زنده یاد می شود. ماگوت تراپی همچنین در مقالات و کتاب های قدیمی و تاریخی توضیح داده شده و به خصوص در میدان جنگ کاربرد داشته است. وقتی که در سال ۱۹۶۰ آنتی بیوتیک ظهور پیدا کرد استفاده از ماگوت تراپی کم تر شد. در حال حاضر دوباره استفاده از آن به علت مقاومت آنتی بیوتیکی باکتری ها شروع شده است. برخی از مطالعات جدید نشان داده اند که استفاده از ماگوت در برداشتن بایوفیلم ها نیز موثر است. مطالعاتی در مورد زخم های وریدی اندام تحتانی نیز وجود دارد که نشان می دهد تفاوتی در نرخ ترمیم در روش ماگوت با هیدروژل در زخم اندام تحتانی وجود ندارد. در عوض ماگوت تراپی روش سریع تری است. مطالعات دیگری وجود دارند که اثر ماگوت تراپی را با هیدروژل در زخم های شدید اندام تحتانی مقایسه می کنند. و نرخ بهبود را در ماگوت بیشتر نشان داده است. زخم های بزرگ در مقایسه با زخم های کوچک سرعت ترمیم کم تری دارند. در کل ماگوت تراپی یک روش مناسب برای بیماران مبتلا به زخم عفونی است که کاندید مناسب برای جراحی نیستند.
ماگوت استریل را بین ۵ الی ۸ عدد در هر سانتی متر مربع روی موضع زخم قرار دهید. سپس با پانسمان های محافظ بپوشانید. پوست اطراف را می توان با پانسمان هیدروکلوئید محافظت کرد. در روش ماگوت تراپی مهم است که پانسمان ثانویه اجازه اکسیژن رسانی به بستر زخم را بدهد تا لاروها بتوانند زنده بمانند. میزان درناژ بسته به حجم بافت نکروز متفاوت خواهد بود. از عوارض دیگر روش ماگوت تراپی می توان به ایجاد درد در روز دوم و سوم به دلیل بزرگ شدن سایز لاروها و بزرگ شدن قلاب دهانی آن ها اشاره کرد. احتمال تب و لرز در ۲۴ ساعت اول در روش ماگوت وجود دارد. توجه داشته باشید تب و لرز۲۴ ساعت دوم ربطی به ماگوت ها ندارد. از عوارض دیگر خونریزی، تهوع و استفراغ و بی حالی خواهد بود. که در صورت شدید بودن لاروها باید برداشته شوند اما در صورت ضعیف بودن تعداد لاروها را در هر سانتی متر مربع کم کنید. موارد کنترواندیکاسیون لارو درمانی شامل: افرادی که سابقه آلرژی به گزش حشرات دارند. افرادی که ترس شدید از حشرات دارند، فیستول هایی که انتهای بسته دارند احتمال دارد لاروها در آنجا رفته به علت کاهش اکسیژن رسانی خفه شوند و لاشه آن ها منجر به ایجاد عفونت شود. زخم های سرطانی و افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند. افرادی که از آنتی کوآگولان ها استفاده می کنند در استئومیلیت ها و زخم هایی که نزدیک عروق اصلی بدن قرار دارند، استفاده از لاروها ممنوع است.
برخی از خدمات کلینیک زخم پلاس، کلینیک تخصصی درمان زخم در تهران:
شما عزیزان می توانید جهت دریافت مشاوره زخم و رزرو نوبت از شنبه تا پنجشنبه، ۹ صبح الی ۷ شب با شماره تلفن ۰۹۱۲۸۳۹۴۹۲۲ تماس حاصل فرمایید.
کلینیک زخم پلاس: تهران، جنت آباد، خیابان شهید کبیری طامه (شاهین شمالی)، تقاطع خیابان بهار و امام حسین (ع)، بیمارستان فوق تخصصی عرفان نیایش، طبقه MZ، کلینیک تخصصی زخم و استومی
بدون دیدگاه